HISTORIA BANKU

BANK LUDOWY W WĄGROWCU 1867-1918

Polska spółdzielczość oszczędnościowo-pożyczkowa powstała w drugiej połowie dziewiętnastego wieku, kiedy sukno Rzeczypospolitej rozdarte zostało przez trzech zaborców: Austrię, Rosję i Prusy. Naród polski pozbawiono własnej państwowości. Wielkopolska znalazła się pod ręką polityki Bismarcka i osławionej „Hakaty” – Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, a jej byt został zagrożony zarówno w mieście jak i na wsi. Rząd zaborczy wszelkimi środkami ekonomicznymi i politycznymi dążył do wynarodowienia ludności polskiej, ograniczając jej stan posiadania i tłumiąc wszelką działalność społeczną i narodową. Stanęły naprzeciwko siebie dwa państwa z jednej strony potęga militarna i gospodarcza, a z drugiej strony państwo zniewolone, prawie bez szans przetrwania, jednak państwo zdolne do samoobrony.

Wyrazem samoobrony stała się spółdzielczość polska, która podjęła walkę nie tylko o sprawiedliwość społeczną, ale również o gospodarczy byt narodu. Pierwszymi organizatorami nowych form zespołowego gospodarowania byli: ks. Stanisław Staszic, ks. Augustyn Szamarzewski, ks. Piotr Wawrzyniak, Franciszek Stefczyk. To oni ukazali, jak można się bronić ekonomicznie, jak można bronić się przed lichwą, wyzyskiem i rujnującym działaniem zaborcy i kapitalisty.

Pierwszeństwo w rozwoju spółdzielni oszczędnościowo pożyczkowych na ziemiach polskich przyznaje się Wielkopolsce. Tu zrodziły się prądy społeczne i gospodarcze propagatorów zasad spółdzielczych, dążących do rozwoju gospodarczego i do walki z uciskiem pruskiego zaborcy.

W 1848 roku z inicjatywy Augusta Cieszkowskiego powstaje Liga Polska, która była związkiem braterskim ponad wszystkimi stronnictwami. Z inicjatywy Ligi Polskiej powstaje najpierw w Poznaniu federacja w postaci Centralnego Towarzystwa Gospodarczego i Związku Spółek Zarobkowych, a potem kolejno: Towarzystwo Kasy Oszczędnościowej i Wzajemnej Pomocy w Poznaniu (1849), Środzie (1864), Śremie (1859). Należy przyznać, że nie były to jeszcze doskonałe spółki kredytowe. W 1861 roku powstaje w Poznaniu Towarzystwo Pożyczkowe dla Przemysłowców Miasta Poznania. Dzisiaj Towarzystwo to uważane jest za pierwszą spółdzielnię kredytową prowadzącą swą działalność w oparciu o przepisy prawne o spółdzielniach. Jego celem było pozyskanie jak największej ilości członków. W 1871 roku powstaje w Poznaniu Związek Spółek Gospodarczych i Zarobkowych, który ujednolica statuty, tworzy centralę bankową i zaostrza walkę z nacjonalizmem niemieckim.

Spółdzielczość bankowa podczas zaborów stała się szkołą gospodarki, przezorności, oszczędności, a przede wszystkim wyrazem samoobrony. Na terenie zaboru pruskiego zaczęły powstawać Banki Ludowe. Idea samopomocy ogarnęła również Pałuki.

Dzięki lekarzowi Zielewiczowi, panom Szułdrzyńskiemu z Siernik, K. Buchowskiemu z Pomorzanek, Moszczeńskiemu z Wiatrowa, Majewskiemu, Brodnickiemu, Galonowi, Zapałowskiemu, Wojtowskiemu i ks. M. Bukowieckiemu i wielu innym obywatelom miasta w 1867 roku doszło do założenia spółdzielni kredytowej w Wągrowcu pod nazwą „Towarzystwo Kredytowe dla Miasta i Okolicy”. Instytucja ta mimo pierwszych trudności rozwijała się pomyślnie.

W skład pierwszej dyrekcji weszli: dr Zielewicz jako dyrektor, Kronhelm jako rendant i ks. Michał Ciesielski jako kontroler. Dokonana po 4 latach przez ks. Szamarzewskiego pierwsza statystyka polskich spółdzielni kredytowych wypadła pomyślnie. Instytucja liczyła 290 członków z 7298 talarami udziałów członkowskich i 1418 talarami rezerwowanymi. Pożyczek udzielono 17.771 tal. po 8 procent. W roku 1872 walne zebranie przyjęło nowy statut i zmieniło nazwę firmy na Bank Ludowy – Spółdzielnia z nieograniczoną odpowiedzialnością. Mimo ciężkiego kryzysu i niepomyślnych dla takiej działalności warunków, wągrowiecka spółdzielnia kredytowa osiągała w swej pracy wyniki bardzo dobre i zyskiwała sobie zaufanie i życzliwość członków. Członkami głównie byli rolnicy np. w 1889 r. na 541 członków – 379 członków stanowili rolnicy, w następnej kolejności rzemieślnicy i inne zawody. Kapitały, jakimi bank obracał, wzrastały z każdym rokiem, a w 1889 roku doszły do pół miliona. Wkłady oszczędnościowe również wzrastały z każdym rokiem. Społeczeństwo było przekonane o skutecznej polityce Banku Ludowego (np. wprowadzenie tanich kredytów), toteż z pełnym zaufaniem składało w nim swój kapitał. Nie pomogły szykany zaborców: rolnik polski, rzemieślnik, czy kupiec mając wydatną pomoc Banku Ludowego zdołał oprzeć się zakusom germanizacyjnym i utrzymać niezależność finansową. Co ciekawe rolnik polski przy pomocy kredytów bankowych odkupywał często od kolonistów niemieckich ziemię. Bankowi Ludowemu w Wągrowcu należy się cześć, że kroczył zdecydowanie na czele frontu antypruskiego. O tym, jak rosła popularność tej placówki, niech świadczą cyfry. Są to dane z ostatniego roku przedwojennego. Otóż liczba członków przekroczyła 1000, wysokość pożyczek wekslowych wynosiła 2165 tys. marek, a wkłady oszczędnościowe prawie 2 miliony. Wspaniały rozwój Banku Ludowego zahamowała I wojna światowa. Jest to zjawisko zupełnie zrozumiałe i znamienne dla owych czasów.

CZAS WOLNOŚCI 1918-1939

Upadek trzech zaborczych mocarstw po I wojnie światowej przyniósł niepodległość po 150 latach zniewolenia. Jednak czas wolności okazał się trudny. Rozdarty uprzednio kraj nie był jednolity, a skutki zaborów, I wojny światowej i wojny 1920 roku wywołały nowe trudności. Sytuacja ta wymagała od społeczeństwa wzmożonego wysiłku przy odbudowie kraju. W wyniku działań wojennych wiele spółdzielni zaprzestało swej działalności gospodarczej albo ją ograniczyło. Podstawową kwestią dla spółdzielczości polskiej tego okresu było stworzenie jednolitych podstaw prawnych działania w wolnej Polsce, gdyż panujące porozbiorowe rozbicie organizacyjne hamowało działalność spółdzielczości. W roku 1920 wyszła ustawa, która ujednoliciła spółdzielczość. Ustawa ta była nowelizowana w latach: 1922, 1923, 1934. Ona też wprowadziła jednolity termin spółdzielnia zamiast: spółka, stowarzyszenie. W niepodległej Polsce cały czas trwały przygotowania do konsolidacji polskiego ruchu spółdzielczego. W procesie jednoczenia ruchu spółdzielczego doszło do powstania dwóch związków: wielkopolsko-pomorskiego „Unii” i małopolskiego „Zjednoczenia”. W „Unii” działano na zasadach Schulzego, a w „Zjednoczeniu” na zasadach Raiffeisena. Centralą finansową „Unii” był Bank Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu. W końcu 1924 roku do „Unii” należało 158 tys. członków zrzeszonych w 527 spółkach kredytowych. Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas trudny gospodarczo.

Lata 1918-1929 to etap kolejnych inflacji i dewaluacji marki polskiej, kiedy to pieniądz z dnia na dzień tracił wartość. Banki pozbywały się swoich środków obrotowych, a członkowie swoich oszczędności.
Działalność banków uległa zahamowaniu. Spółdzielnie zmuszone były zadłużyć się w bankach państwowych. W 1934 roku powstał Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo – Gospodarczych RP. Organizację tę powołano odgórnie, niestety ograniczała ona dotychczasową wolność zakładania spółdzielni i podporządkowała spółdzielczość kredytową rewizji Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo – Gospodarczych RP. Należy przypomnieć, że w II poł. lat trzydziestych pozycja banków spółdzielczych nieco się poprawiła, jednak nie odzyskała swej mocnej pozycji sprzed I wojny światowej.

W Wągrowcu rok 1918, tak jak w całym kraju, przyjęto z nadzieją, że rozpocznie się etap nowej drogi ku poprawie Rzeczypospolitej. Bank Ludowy rozpoczął 15 niezwykle ożywioną działalność. Kontynuował swój chlubny okres pracy sprzed 1918 roku patrząc z nadzieją w przyszłość. Niestety nastąpił tragiczny cios – była to dewaluacja marki polskiej w roku 1924, a następnie przesilenie gospodarcze. Dużo trzeba było trudu, mobilizacji sił, aby bank działał sprawnie i na poziomie.

W roku 1936 kapitał własny wyrażał się w sumie 420.000 zł. przy ogólnym kapitale obrotowym 1.330.000 zł. zaś liczba członków wyrażała się w liczbie 1221, pożyczek udzielono na sumę: 1.305.000 zł.)

Bank Ludowy w Wągrowcu znając polską rzeczywistość – ciężkie położenie gospodarcze kraju, brak pomocy ze strony obcych kapitalistów, skarb Państwa bez wolnych kapitałów – oparł się na prawdzie. Trzeba było wydźwignąć stan średni z upadku gospodarczego, a nastąpić to mogło tylko wówczas, gdy kupiec, rolnik, przemysłowiec i rzemieślnik sami z własnej woli i mocy będą dążyli do tego, aby z rozproszonych w pojedynkę małych i słabych kapitalików wytworzyć silny i odporny ośrodek współdziałania gospodarczego, ośrodek oparty na samopomocy, wzajemności zrzeszonych osób tj. zasobny w kapitały i silny ilością członków Bank Ludowy.

50. Jubileusz Banku Ludowego w Wągrowcu 5.05.1923 r.
M.Stryczyński, St.Łażewski, I.Marlewska, J.Bonowski, St.Sprutta, K.Nalewalski, K.Bonowski, M.Spychałowicz, S.Małkowski, Połczyński, F.Nalewalski, J.Cytlak, F.Grams, W.Lesicka, St.Spychałowicz, W.Wierzejewska, M.Maciejewska, Dr Kuliński, Fr.Szyszka, St. Jarosz, B.Wróblewski, J.Marcinkowski, X.Karasiewicz, J.Prieba, Zachwieja, W.Januchowski, M.Ciesielski, S.Jarzyński, A.Mroczkiewicz, St.Chmielewski, B.Deręgowski, Fr.Węglarz, K.Nawrocki, M.Budzyński, E.Chmielewski, F.Szarkowski, J.Rożniewski, M.Majer,T.Sommer, X.Pr. Majewski, K.Maciejewski, A.Zdanowski, J.Piechowiak, J.Świetlikówna, J.Hoppe, K.Sztubianka, Fr.Sokołowski, J.N.Antczak, M.Jankowski, X. Prof. Budny, W.Drojecki, J.Klatt, E.Galiński, J.Mrotek, E.Sroczyński, Ap. Maciejewski, Dr Spandowski, J.Kużaj, W.Lenartowski

WĄGROWIEC W RĘKU WROGA 1939-1945

1 września 1939 roku rozpoczęła się noc okupacyjna – armia niemiecka przekroczyła granicę Polski. Nad Wągrowcem już tego samego dnia pojawiły się samoloty. 2 września 1939 roku samoloty niemieckie zaczęły bombardować miasto. Zniszczono ratusz i kilka obiektów użyteczności publicznej. Pod gruzami ratusza zginęło sześć osób, w tym burmistrz miasta Szymon Wachowiak. W tym samym dniu zbombardowano jeszcze 10 domów. 1 i 2 września przez miasto przeciągnęły kolumny uciekinierów. W czasie ewakuacji wojsk polskich wysadzono most na rzece Wełnie. Od wybuchu zapalił się młyn i inne domy. 6 września 1939 r. do Wągrowca wkroczyli Niemcy. Swe przybycie upamiętnili rozstrzelaniem w dniu 7 września 8. żołnierzy Wojska Polskiego. Zarząd miasta objęli miejscowi Niemcy. Ustalono godzinę policyjną. Już we wrześniu działały hitlerowskie sądy wojenne, specjalne i doraźne, działała też tajna policja, której działalność była ponad prawem. Urzędy finansowe i urzędy pracy służyły eksploatacji gospodarczej podbitego narodu. Taki był obraz wojny w Wągrowcu, pamiętnego września roku 1939.

A wojna trwała do maja 1945 roku. Podaje się, że na terenie powiatu wągrowieckiego rozstrzelano w różnych okolicznościach i w różnych miejscach około 1000 Polaków, nie licząc tych co zginęli na wojnie i w obozach koncentracyjnych. Po klęsce wrześniowej 1939 r. Bank Ludowy w Wągrowcu jako instytucja polska został zlikwidowany przez władze hitlerowskie. Budynek Banku spaliła uciekająca armia niemiecka. Ocalały jednak piwnice, a w nich resztki akt.

Po wojnie Bank Ludowy został reaktywowany pod pierwotną nazwą, ale jego dalsze dzieje wykazały dużą zmienność form organizacyjnych i zasad działania.

GMINNA KASA SPÓŁDZIELCZA 1945-1956

Marian Martyński
dyrektor Banku, w latach powojennych

Po zakończeniu II wojny światowej zaczął się czas odbudowy kraju. Zaczęła się też ostra walka o kształt polityczny, ekonomiczny i społeczny wolnego państwa. Należy jednak dodać, że uporządkowanie sytuacji w sektorze spółdzielczym zaczęło się jeszcze przed końcem wojny. W listopadzie 1944 roku odbył się w Lublinie Kongres Spółdzielczy zwołany z inicjatywy PKWN.

W okresie tym główny nacisk skierowano na reaktywowanie przedwojennych i tworzenie nowych spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, zrzeszenie ich w nowych strukturach i włączenie ich w organizowanie życia społeczno-gospodarczego kraju. Działalność kredytowa spółdzielni była w tym czasie nieznaczna. 80% członków stanowili rolnicy, którzy mogli korzystać wyłącznie z kredytów krótkoterminowych. Znaczna część spółdzielczego środowiska pragnęła zachować tradycyjne wartości ruchu spółdzielczego. Jednak Dekret z dnia 24 sierpnia 1945 roku zmienił Ustawę z 1920, nadając Radzie Ministrów prawo do ingerencji w ustrój i organizację spółdzielni. Od stycznia 1947 roku działalność spółdzielni została włączona do narodowego planu gospodarczego.

Zasadnicza reforma systemu bankowego, w tym spółdzielczości bankowej, została przeprowadzona w oparciu o dekret o reformie bankowej z dnia 25 października 1948 r. W latach 1948-1950 na podstawie dekretów z dnia 25 października 1948 roku dokonano gruntownej reformy systemu bankowego. Zlikwidowano wszystkie instytucje systemu bankowego (oprócz NBP). Na ich podstawie utworzono nowe organizacje. Główne ogniwo tworzenia systemu miały stanowić banki państwowe. W wyniku reformy nastąpiło zahamowanie rozwoju sektora spółdzielczego bankowości. Znacznie ograniczono samorządność polskiej spółdzielczości kredytowej. Wszystkie spółdzielnie ukształtowano według jednego systemu organizacyjnego i ustalono jednolity schemat organizacyjny, nie biorąc pod uwagę miejscowych warunków i potrzeb.

W kilkuletniej walce o tożsamość polskiej spółdzielczości bankowej zwyciężyli zwolennicy scentralizowanej gospodarki socjalistycznej. Należy jednak cenić tych, którzy na powojennych gruzach potrafili spółdzielczość bankową odbudować. Bez ich oddania się sprawie, spółdzielczość byłaby już zamkniętą kartą. Wraz z początkiem realizacji w 1950 r. planu sześcioletniego spółdzielczość wbrew swej naturze, włączona została całkowicie w system gospodarki planowej. Zaś zarządzenie Ministra Skarbu przekształciło część spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych w Gminne Kasy Spółdzielcze, które spółdzielniami były tylko formalnie. Stały się one aparatem pomocniczym o poszerzonym zakresie czynności Banku Rolnego, a od 1953 roku Narodowego Banku Polskiego. Tym samym pozbawiono spółdzielczość samorządności i samodzielności. Wśród zadań GKS znajdowało się: prowadzenie działalności kredytowej, prowadzenie rachunków, realizacja wierzytelności na rzecz wydziałów finansowych. Statuty stawały się instrumentem walki klasowej, a niewygodni członkowie kas zostawali wyeliminowani – jako „elementy kułackie”.

Zatwierdzony przez Ministra Skarbu wzorcowy Statut GKS zlikwidował rady nadzorcze, obniżył wpisowe i udziały, a odpowiedzialność materialną członków ograniczył do wysokości zdeklarowanych udziałów. Jako formę zabezpieczenia spłat kredytowych wprowadzono skrypt dłużny. Wysokość kredytu uzależniona była od wysokości wpłaconego udziału. Rozmiary pomocy dla rolników były znikome. Pewien wzrost możliwości kredytowej nastąpił w 1954 roku. Kasy nie prowadziły działalności w oparciu o zasady normalnej gospodarki bankowej, gdyż rozdzielały bardzo nisko oprocentowane kredyty, tak, że dochody nie zawsze pokrywały koszty działalności. Dlatego wiele kas stanęło u progu bankructwa. W 1950 roku liczba kas ze stratami liczyła 605, a z zyskiem 613. W latach pięćdziesiątych działały również punkty kasowe. W 1956 roku było ich 1761.

Omawiane lata to trudny i niepomyślny okres w dziejach spółdzielczości bankowej, podporządkowany komunistycznemu państwu, łamiący wszelkie zasady samorządności spółdzielczej, która w tym czasie tylko w nazwie miała odpowiednie brzmienie. Przetrwali tylko niezłomni. Powyższe zmiany dotyczyły i Gminnej Kasy Spółdzielczej w Wągrowcu. Nazwa banku brzmiała: Kasa Spółdzielcza w Wągrowcu. Teren działania obejmował: Brzezno Stare, Łekno, Sienno, Wiatrowo, Pruśce, Runowo, Żelice, Nowe, Pawłowo Żońskie, Rąbczyn z gromadami, Rąbczyn i Rgielsko oraz miasto Wągrowiec. Bankiem Spółdzielczym w trudnych latach powojennych kierowali: Józef Osuch i Marian Martyński który funkcję dyrektora piastował do 1970 roku.

BANK SPÓŁDZIELCZY 1975-1989

Lata siedemdziesiąte w wyniku nowego podziału administracyjnego likwidującego powiaty, a zwiększającego liczbę województw do 49, przyniosły poważny kryzys strukturalny. Reforma wywołała potrzebę przeobrażeń w wielu instytucjach, w tym i spółdzielczości oszczędnościowo-pożyczkowej. W 1975 roku z połączenia Centralnego Związku Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych i Banku Rolnego powstaje państwowo – spółdzielczy Bank Gospodarki Żywnościowej. Banki Spółdzielcze odzyskały swój samodzielny charakter, swoje organa statutowe i znacznie poszerzyły zakres swoich usług.

Po prostu nastąpił etap pełnej obsługi bankowo-kredytowej indywidualnego rolnictwa, rzemiosła, handlu i usług. Krajowymi organami samorządnymi BGŻ były: Krajowy Zjazd Delegatów Banków Spółdzielczych i Krajowa Rada BGŻ pełniąca funkcję rady nadzorczej. Na szczeblu wojewódzkim organami samorządowymi były: wojewódzkie zjazdy delegatów i wojewódzkie Rady Banków Gospodarki Żywnościowej. W 1982 r. wprowadzono w życie następujące ustawy: Prawo Bankowe (26 luty) i Prawo spółdzielcze (16 września). Zapewniały one BGŻ i BS pełną autonomię poprzez stworzenie warunków samodzielności, samorządności i zasad demokratycznego działania. Występowały jednak poważne odstępstwa np. ustalenie sztywnych stóp procentowych od kredytów i depozytów, ustalenie płac z góry na podstawie taryfikatorów.

Na podstawie znowelizowanego prawa bankowego, opracowany został i przyjęty przez Krajową Radę BGŻ wzorcowy Statut, na podstawie którego opracowuje się własne statuty. Banki w tych latach sprawowały patronat nad szkolnymi kasami oszczędnościowymi, patronowały też Kołom Gospodyń Wiejskich, organizowały kursy oświatowe i najprzeróżniejsze konkursy. Bank w Wągrowcu poza wyżej wymienionymi zadaniami, skoncentrował się na obsłudze gospodarki chłopskiej i pozarolniczej. Rozpoczął ewidencję produkcji sprzedawanej dla potrzeb emerytalnych.

Rada Nadzorcza, Zarząd, władze miasta i gminy, 1975 r.
Siedzą od lewej: Jan Witkowski, Julian Łukomski, Edmund Knapski, Tadeusz Krzemiński, Stanisław Wilczyński, Janusz Wojtkowiak, Bronisław Przybylski, Bolesław Marciniak
Stoją od lewej: Konstanty Stołecki, Maria Ruszkiewicz, Eligiusz Ronka, Alojzy Brzeziński, Tomasz Borysiak, Jerzy Wiśniewski, Edward Kapałczyński, Eugeniusz Sokołowski, Mieczysław Piechocki, Bronisław Lewandowski, Paweł Wiński, Henryk Łasecki, Halina Kończal, Tadeusz Pawlak

OKRES TRANSFORMACJI 1989-1998

Niezbędne podstawy prawne dla konstrukcji nowoczesnego systemu bankowego, w tym sektora spółdzielczego dały ustawy: Prawo bankowe i prawo o NBP. Według ustaw głównym zadaniem restrukturyzacji miało stać się ukształtowanie nowych struktur nadbudowy w celu stworzenia jednolitego, bezpiecznego, zdolnego do konkurencji sektora bankowego o sprawnym przepływie pieniądza i silnym kapitale. Sposób przeprowadzenia nowego systemu oburzył spółdzielców. Z postanowienia ustawy uległy likwidacji wszystkie związki spółdzielcze. BGŻ przestał spełniać w stosunku do banków spółdzielczych funkcję centralnego związku spółdzielczego. Banki zaczęły działać z BGŻ na nowych zasadach – dobrowolnych umów. Wyrazem tych niepokojów było powstanie 2 marca 1991 roku Krajowego Związku Banków Spółdzielczych, który został utworzony z inicjatywy działaczy spółdzielczości z Wielkopolski.

Związek postawił główny cel: „stworzenie nowoczesnego systemu bankowości spółdzielczej w Polsce przy jednoczesnym zachowaniu tradycji”. I tak powstał bank regionalny; Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. w Poznaniu (i inne), utworzony przez 124 banki spółdzielcze. Od 1991 roku Spółdzielczy Bank w Wągrowcu współpracuje z Gospodarczym Bankiem Wielkopolskim S.A. w Poznaniu, który spełnia rolę Centrali w zakresie sprawozdawczym, szkoleniowym i przypływu środków pieniężnych. Banki regionalne działają w formie spółek z zachowaniem reguł spółdzielczych, w tym podstawowej zasady – jeden akcjonariusz – jeden głos. Kolejnym krokiem na drodze reform było wydanie ustawy 1994 roku o restrukturyzacji banków spółdzielczych i BGŻ. Spółdzielcze BGŻ przekształciło się w spółkę akcyjną z kapitałem mieszanym o nazwie BGŻ S.A. Następnie rozpoczął się proces tworzenia trójszczeblowej struktury spółdzielczości bankowej w Polsce. Siedzibą banków regionalnych zostało 9 miast, w tym Poznań. Intencją ustawy było stworzenie jednolitego systemu spółdzielczości bankowej.

Przełomowym dla spółdzielczości bankowej w Polsce był rok 1998. Zapowiadała to decyzja wydana w styczniu tego roku przez Komisję Nadzoru Bankowego, która wyznaczyła dzień 1 stycznia 1998 roku jako optymalny do oceny spełnienia przez banki spółdzielcze wymogów dotyczących funduszy własnych. Banki powinny tego dnia posiadać fundusz własny w wysokości 300 tys. ECU. Nieosiągnięcie tego progu uniemożliwiało działalność banku. Banki stanęły przed trudnym wezwaniem. Zaczął się proces łączeniowy, a jego termin ostateczny ustalono na dzień 31 grudnia 1999 r. Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 24.06.1994 roku o restrukturyzacji BGŻ, BS Bank Wielkopolski pełni w stosunku do Banku w Wągrowcu funkcję Banku Regionalnego z kompetencjami według wyżej podanej ustawy. Bank w Wągrowcu w świetle obecnego ustawodawstwa jest w pełni autonomiczny i kieruje się normami Prawa bankowego i spółdzielczego. W okresie transformacji na czele Zarządu stał dyrektor Banku Janusz Wojtkowiak, a członkami Zarządu były Genowefa Bejma i Zofia Kałek. Natomiast funkcję Przewodniczących Rady Nadzorczej długie lata sprawowali Tadeusz Krzemiński i Edmund Agaciński. Od 1995 roku funkcję tą pełni Stanisław Brzostowski.

LATA 1999-2016 DZIAŁALNOŚCI PAŁUCKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO

Rok 1999 dla Banku Spółdzielczego w Wągrowcu był rokiem przełomowym. Bank posiadając kapitały przekraczające minimalny próg określony przez Komisję Nadzoru Bankowego już w 1998 r. podjął rozmowy z władzami sąsiadujących Banków Spółdzielczych o niższych kapitałach na temat ich przyłączenia. Wynikiem tych rozmów było podjęcie decyzji przez Zebranie Przedstawicieli o połączeniu i już od 1 tycznia 1999 r. przyłączono Banki Spółdzielcze w Damasławku i Gołańczy, a w dniu 1 października 1999 r. przyłączono Bank Spółdzielczy w Janowcu Wielkopolskim. Przyłączone banki stały się oddziałami wągrowieckiego Banku Spółdzielczego, a od dnia 11 lutego 1999 r. bank nosi nazwę Pałucki Bank Spółdzielczy w Wągrowcu.

Rezultatem procesu fuzji było zwiększenie obszaru działania Banku oraz jego wzmocnienie kapitałowe. Przyłączone Banki Spółdzielcze w Damasławku, Gołańczy i Janowcu Wielkopolskim wzbogaciły wągrowiecki Bank Spółdzielczy nie tylko o fundusze i majątek, nie tylko wprowadziły do grona członków swoich wiernych klientów, ale wniosły także w wianie to, co bezcenne – swoja historię świadczącą o gospodarności, aspiracjach i aktywności kilku pokoleń działaczy spółdzielczych.

Po połączeniu w Banku funkcjonował pięcioosobowy Zarząd, na czele z prezesem Januszem Wojtkowiakiem. Ponadto do nowego zarządu na funkcje wiceprezesów powołano: Zosię Kałek, dotychczas pełniącą funkcję członka Zarządu i obowiązki głównej księgowej, Teresę Szafińską, Hilarego Połczyńskiego i Leonarda Napierałę, pełniących dotychczas funkcje prezesów przyłączonych Banków Spółdzielczych.

Teresa Szafińska, Hilary Połczyński i Leonard Napierała oprócz sprawowania funkcji wiceprezesów Zarządu pełnili jednocześnie obowiązki dyrektorów oddziałów, odpowiednio w Damasławku, w Gołańczy i w Janowcu Wielkopolskim.

Dokonano wówczas wyboru nowej 14-osobowej Rady Nadzorczej zapewniającej reprezentację członków z terenu działania wszystkich oddziałów. Na przewodniczącego Rady ponownie wybrano Stanisława Brzostowskiego, nauczyciela z Łukowa.

W 2001 r. po przejściu Leonarda Napierały na emeryturę do Zarządu powołano Zofię Rochumską, powierzając jej jednocześnie obowiązki dyrektora w Janowcu Wielkopolskim.

Pałucki Bank Spółdzielczy – łącząc się z innymi bankami – stał się silniejszy i atrakcyjniejszy dla społeczeństwa. Bank odnotowuje sukcesywne przyrosty rozmiarów swojej działalności oraz generowanych zysków, które przeznaczone na zwiększenie kapitałów własnych przyczyniły się do umocnienia ekonomicznego oraz wzrostu jego bezpieczeństwa ekonomicznego.

W latach 1997-2006 Bank był członkiem Regionalnego Związku Rewizyjnego Banków Spółdzielczych w Poznaniu, który posiadając uprawnienia do przeprowadzania lustracji oraz badań sprawozdań finansowych, współpracuje w tych dziedzinach z Bankiem po dzień dzisiejszy, pomimo wypowiedzenia członkostwa.

Przemiany, jakie dokonywały się w tym czasie w bankowości spółdzielczej, spowodowały zmianę struktury zarządzania. W 2007 r. powstał trzyosobowy Zarząd Banku, w skład którego weszli: Janusz Wojtkowiak, prezes i wiceprezesi: Zofia Kałek – Bazyluk oraz Zofia Rochumska.

Kolejne lata, po dokonanej fuzji, były dla Banku okresem wytężonej pracy, w którym Bank dążył do umacniania pozycji rynkowej, usprawnienia struktury organizacyjnej, poprawy jakości obsługi klienta, poprawy komunikacji wewnętrznej, a także budowania wizerunku Banku przyjaznego klientom, wiarygodnego i stabilnego. Był to okres dynamicznego rozwoju Banku. Dziś trudno uwierzyć, że po połączeniu, na koniec 1999 r. suma bilansowa Banku wynosiła zaledwie 35,3 mln zł, a już w 2007 r. przekroczyła 100 mln zł, a w 2014 r. – aż 200 mln zł.

Główny trzon działalności Banku stanowią: udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych, prowadzenie rachunków bankowych oraz przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych, przy czym największą grupę klientów Banku stanowią rolnicy indywidualni, osoby prywatne oraz w mniejszym stopniu klienci instytucjonalni. Bank na przestrzeni ostatnich lat realizował szereg działań zmierzających do rozszerzenia i dostosowania oferty produktowej do zmieniających się warunków rynkowych, miedzy innymi poprzez wprowadzanie promocyjnych ofert produktów bankowych, dostosowywanie ich parametrów do zmian zachodzących w otoczeniu i branży. Bank rozszerzył swoją ofertę o działalność walutową oraz świadczenie usług Internet Bankingu, zarówno dla osób prywatnych, jak i dla firm. Bank posiada siedem bankomatów, z czego pięć bankomatów zlokalizowanych jest w placówkach bankowych oraz dwa w marketach Biedronka w Gołańczy i Wągrowcu. Klienci mogą także korzystać z usługi doładować telefonów komórkowych poprzez konto internetowe lub stanowisko obsługi klienta jako dyspozycja z rachunku.

W celu utrzymania pozytywnego wizerunku Banku na rynku lokalnym podejmowano liczne działania marketingowe, ukierunkowane na zmianę sposobu postrzegania bankowości spółdzielczej, w szczególności wśród młodych ludzi, wdrażając usługę płatności natychmiastowych tzw. Express Elixir oraz aplikację mobilną dla osób korzystających z Internet Bankingu oraz aplikację dla najmłodszych Novum-13. Uruchomiono również dla klientów korzystających z bankowości elektronicznej możliwość dokonywania wygodnych i szybkich płatności internetowych za pośrednictwem systemu PayByNet.

W celu zwiększenia przychodów pozaodsetkowych Bank świadczy usługi w zakresie pośrednictwa przy zawieraniu umów ubezpieczenia, w ramach współpracy z Grupą Concordia Ubezpieczenia oraz z towarzystwem ubezpieczeniowym InterRisk Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. Vienna Insurance Group.

W 2012 r. miały miejsce poważne zmiany w organach samorządowych Banku. W marcu 2012 r. do Zarządu została powołana Marzena Łaska – Bierła. Także w marcu tego roku umiera Hilary Połczyński, pełniący funkcję przewodniczącego Rady nadzorczej i w związku z tym na przewodniczącego Rady wybrano Piotra Bednarskiego.

W sierpniu 2012 r. po 40 latach kierowania Zarządem Banku, na emeryturę odszedł Janusz Wojtkowiak, w a jego miejsce na prezesa Rada Nadzorcza powołała Zofię Kałek – Bazyluk, która w Zarządzie Banku przepracowała 20 lat.

Zarząd w trzyosobowym składzie : Zofia Kałek – Bazyluk – prezes, Marzena Łaska – Bierła oraz Zofia Rochumska – wiceprezesi pracował do 2015 r. W 2015 r. Rada Nadzorcza powołała do zarządu Tomasza Wałowskiego oraz odwołała z Zarządu Zofię Rochumską.

Dynamiczny rozwój Pałuckiego Banku Spółdzielczego pod względem ekonomicznym nie ograniczył wcale działalności Banku na płaszczyźnie tradycji związanych z ze spółdzielczością. Bank brał czynny udział w życiu lokalnego środowiska. Należy tu wymienić m.in. wsparcie finansowe Miejskiego Domu Kultury, Ochotniczej Straży Pożarnej, klubów sportowych, Kościoła oraz dofinansowanie wielu lokalnych inicjatyw i imprez o charakterze społecznym, edukacyjnym czy sportowym. W uznaniu za wspieranie kultury wągrowieckiej Bank w 2014 r. otrzymał tytuł Mecenasa Kultury Wągrowca przyznany przez Kapitułę Honorową Głosu Wągrowieckiego.

W dniu 23 listopada 2015 r. Bank podpisał umowę systemu ochrony instytucjonalnej, stając się tym samym założycielem spółdzielni pod firmą Spółdzielczy System Ochrony SGB. Powstanie SSO to początek drogi w budowaniu solidarnościowego systemu gwarancji i wsparcia banków spółdzielczych, to powrót do idei spółdzielczości w wymiarze grupy banków, które tworzą mechanizm monitorowania ewentualnych zagrożeń oraz solidarnie będą się wspierać w sytuacjach kryzysowych.

PAŁUCKI BANK SPÓŁDZIELCZY W 2017 ROKU W ROKU JUBILEUSZU 150-LECIA

Sukces nigdy nie jest przypadkiem, a zasługą ciężkiej pracy, której przykładem jest sukcesywny rozwój Pałuckiego Banku Spółdzielczego w Wągrowcu. Mimo, że Bank na przestrzeni lat przechodził różnego typu przeobrażenia, obecnie działa samodzielnie i jest podmiotem samofinansującym się, stąd też samodzielnie określa swoją strategię działania opartą na jego misji i polityce działania. W strategii Banku czytamy, że jego ważnymi cechami są: nowoczesność, efektywność działania, innowacyjność oraz ostrożność, zaś za kluczowe wartości uważa się, że jest to Bank rodzimy, lokalny, partnerski, godny zaufania – i co ważne – wyłącznie z polskim kapitałem, wypracowanym przez pokolenia swoich członków i pracowników. Podkreśleniu tych wartości służy bankowe motto: „Nowoczesny Bank z tradycjami”.

Bank zrzeszony jest w silnej grupie finansowej, jaką jest Spółdzielcza Grupa Bankowa, a także od listopada 2015 r. jest uczestnikiem SSO SGB. Członkostwo Banku w Banku Zrzeszającym pozwala na rozszerzenie i uzupełnienie skali świadczonych usług, natomiast z założenia SSO SGB jest gwarantem bezpieczeństwa, płynności i wypłacalności jego uczestników.

Aktualnie Bank posiada Centralę w Wągrowcu, cztery Oddziały w miejscowościach: Wągrowiec, Gołańcz, Damasławek i Janowiec Wielkopolski., Filię w miejscowości Wapno, a także dwa Punkty Kasowe w Wągrowcu i w Gołańczy oraz dwie Agencje (w Wągrowcu i w Łeknie). Ta sieć placówek jest sukcesywnie unowocześniana. W 2016 i 2017 r. dokonano kompleksowej przebudowy i unowocześnienia Sali operacyjnej w Wągrowcu oraz Gołańczy, dzięki czemu zapewniono klientom komfortową obsługę, a w nowoczesny wystrój Sali wkomponowane zostało logo i motto Banku.

W Banku na koniec 2016 r. było zatrudnionych 83 pracowników, w tym 70 kobiet i 13 mężczyzn, wyższe wykształcenie posiada 46 osób. Kilku pracowników uzupełnia wykształcenie, pracownicy podnoszą także swoje kwalifikacje poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju szkoleniach, seminariach i konferencjach zewnętrznych, jak i organizowanych w siedzibie Banku.

Bank liczy 1969 członków, którzy zadeklarowali 2207 udziałów członkowskich. Bank prowadzi ponad 15 tys. rachunków dla swoich klientów.

Bank, mimo prężnej konkurencji, cieszy się pełnym uznaniem swoich klientów, sukcesywnie się rozwija, notując systematyczne przyrosty podstawowych wielkości. W Zrzeszeniu SGB liczącym 202 banki spółdzielcze PBS na koniec 2016 roku znalazł się na 52. pozycji pod względem sumy bilansowej, na 34. pozycji pod względem obliga kredytowego, na 32 pozycji pod względem wyniku finansowego oraz na 45. Pozycji pod względem posiadanych funduszy własnych. Bank odnotowuje sukcesywne przyrosty rozmiarów swojej działalności oraz generowanych zysków, które przeznaczone na zwiększenie kapitałów własnych przyczyniły się do umocnienia oraz wzrostu bezpieczeństwa ekonomicznego.

Realizowana obecnie strategia na lata 2016-2020 zakłada utrzymanie zrównoważonego tempa wzrostu portfela depozytów i kredytów oraz sumy bilansowej. Bank zakłada rozwój efektywnego biznesu bankowego i osiągnięcie pozycji najbardziej efektywnego Bank lokalnego, skutecznie konkurującego na rynku usług finansowych. Bank jak dotychczas będzie służyć fachową radą i pomocą w rozwiązywaniu problemów finansowych swoich klientów, zaspokajając ich potrzeby, dbać o rzetelność, wiarygodność i profesjonalizm obsługi, wzbogacać katalog oferowanych produktów, w tym systematycznie dostosowywać ofertę produktów do zmian pokoleniowych zachodzących w społeczeństwie. Dlatego ważne jest zapewnienie dostępu do najnowocześniejszych narzędzi informatycznych wspierających sprzedaż produktów i usług finansowych, jednocześnie gwarantujących bezpieczeństwo systemów i ciągłości ich działania.